Verslagen Wildwater

Lieser, Nims, Irreler Wasserfalle 27/28 december 2003

De Lieser (ingestapt op de Kleine Kyll):

2-e kerstdag: na familiale vreetfestijnen kom ik rond 9.30 uur thuis. 2 berichten op het antwoordapparaat analoog, 2 voicemails op de voicemail, 3 SMS'jes en 4 gemiste oproepen verder is het duidelijk: er willen een aantal vaarmaten naar het wilde water. Snel nog even de waterstanden en weerberichten op internet bekijken en alle relevante telefonische peilschalen afluisteren.

Om 21.45 uur is de kogel door de kano: 5 batavieren (Paul, Cees, Richard, Hans en Menno) gaan dit weekeinde naar de Eifel. Zaterdagochten 7.30 uur vertrek, varen, hotelletje zoeken, zondag varen en dan weer terug naar Nijmegen.

Rond 10.45 uur staan we bij het instappunt van de Lieser net onder Manderscheid, het wildwater mekka van de vulkan-Eifel. Rondom in een straal van 40 kilometer zijn er 6 rivieren te bevaren: in volgorde van moeilijkheidsgraad: Kyll, Lieser,Ussbach, Alfbach, Kleine Kyll en Endert.

De waterstand is nog te laag om iets anders dan de Kyll of de Lieser te varen. De Lieser dus, daar zit een lekkere kroeg op het eindpunt, de Pleinermhle. Om op de Liseer te komen moeten we eerst de laatste 600 meter van de Kleine Kyll afvaren. Dit is een stevig verblokte sloot (tot en met WW IV ergens boven ons instappunt) die met flink veel meer water een absolute uitdaging voor de gevorderde batavier is. Nu is het krabben en goed oppassen voor een paar laaghangende staaldraden (!!).

Dan komen we uit in de Lieser. Ook deze heeft toch wel minder water dan we gewend zijn van de tocht rond december 2002. Toen (66 cm peilschaal Ahr/Msch) had de rivier duidelijk meer pit en snelheid dan nu (50 cm op diezelfde peilschaal en 69 cm op peilschaal Lieser/Plein). 

Bij deze waterstand raak je toch net te vaak een steen om lekker te kunnen varen. Cees kan er over meepraten, zijn canadees is na de tocht bijna door op de plek waar je met je knien in de boot zit.

Paul heeft mijn adviezen om stevig door te varen zodat we niet in het donker aankomen goed in zijn oren geknoopt en 15 kilometer verder en 3 uur later landen we aan bij de Pleiner Mhle. Richard, bezig aan zijn 2-e serieuze wildwatertocht, komt met de tong, schouder, rug en nekspieren op de schoenen aan het einde. Hij is total loss. Met een Pyranha I3 een Kendo gedurende 15 kilometer proberen bij te houden is dan ook een hele prestatie.

Na weizenbier bij de Pleinermhle gaan we op zoek naar een hotel in Manderscheid. Het hotel van de vorige keer dat we op de bonnefooi naar de eifel zijn gereden  "die Kupferpfanne" heeft nog plek zat.

Een stevige maaltijd, wat bier, een beetje wijn en een opfriscursus klaverjassen later duiken we ons bed in. Richard heeft zijn moede lichaam dan al een uurtje eerder te rusten gelegd.

De Nims bij Irrel

Voor de volgende dag hebben we de Nims op het programma staan met aansluitend de Irreler Wasserfalle als toetje voor de die-hards. Nims en Prum hebben beiden goed water (96 cm peilschaal Prum/Echtershausen). Voor de rivieren in de omgeving van Manderscheid heeft het dan toch nog niet voldoende geregend.

De Nims wordt Richard zijn Waterloo. Na een eerste zwempartij veroorzaakt door een "uitstekende bocht" is het, toch nog niet helemaal bijgetankte, lichaam het grootste deel van de energie kwijt en moet Paul zelfs helpen het nieuwe (en dus loeistrakke) spatzeil vast te maken. 

De Nims kronkelt daarna tussen een paar heuvels door en bereikt daar op een aantal passages gemakkelijk een stevige WW II klasse. Die worden allemaal goed doorstaan.

Zoals zo vaak echter is een bocht met daarin een kluwen wrakhout de scherprechter. Iedereen pakt netjes daarvoor het keerwater. Enige instructies worden gegeven: "hoog opsurfen en doorsteken naar het keerwater in de binnenbocht. Van daaruit langs de takken varen". Ik vaar voor en neem plaats achter de binnenbocht voor de vaarfoto's. Cees gaat er netjes doorheen. Dan volgt Richard....

Richard vaart uit en, zoals hij later zegt: "ik spetterde wat met de peddel over het water", heeft te weinig vaart en gaat recht op de kluwen wrakhout af. Hij probeert nog zijn puntje over het hout heen te liften maar bereikt daar alleen maar mee dat de achterpunt nog sneller onder water en tegen bodem en hout wordt geplakt. Even later ligt hij om. Spartelt wat op en rond het hout, raakt peddel en boot kwijt en klautert een halve minuut later hijgend op de kant.

De boot gaat er alleen vandoor en wordt door Paul en Hans veilig gesteld. De peddel komt even later, na wat prikken in de houtstapel door Cees, weer boven water.

Voor Richard is dit het moment om te besluiten de laatste 1.5 kilometer van de tocht lopend af te leggen. De vaarbrandstof is op. 

Cees en Hans zijn dan al een stuk verder gevaren, daar ligt ook weer een boom. Hier moet je links het keerwater ruim vr de boom pakken en dan over een paar overspoelde stenen krabben waarna je helemaal links de boom passeert. Hans doet het voor en Cees besluit anders, hij heeft (gezien de scheur in zijn boot, denk ik) geen zin in weer een paar stenen en vaart het keerwater vlak voor de boom, achter de stenen aan. Althans... dat was de bedoeling. Een steen zet hem uit koers en hij komt dwars voor het uiteinde van de tak terecht. Die geeft niet mee en drukt, nadat Cees is uitgestapt, de boom klem tegen de bodem.

De rotsblokken voor de boom zijn een goed podium vanwaar de wrikpogingen van Cees om zijn boot onder de boom uit te krijgen vastgelegd kunnen worden. Na een stevige spanking laat de boom de boot gaan en kunnen we weer verder.

Er volgen nog een mooie bevaarbare stuw en diverse surf plekken. Vooral in de Prum, bij het uitstappunt zit een schitterende surfgolf waarin bij hogere waterstand (ik gok vanaf 110 cm) 180 en 360 mogelijk moeten zijn.

Dan is de tocht teneinde en kunnen we aan de Irreler Wasserfalle beginnen.

Waarom Irreler Wasserfalle echt WW 4 zijn... 

Ervaring van een OC1 vaarder

Na een leuk tochtje op de Nims zouden we bij een waterstand van 96 cm op de Prum bij Echterhausen de Irreler Wasserfalle als toetje varen. Altijd diep ademhalen, want de trap na de brug is WW4.

De definitie van Wildwater Klasse 4: Zeer moeilijk wildwater met langdurige en gecompliceerde stroomversnellingen. Sterke walsen en keerwaters. Onoverzichtelijke passages met een sterk verval. Voorverkenning bij afvaart is vaak noodzakelijk.

In elk geval betekent dit dat je op sommige plaatsen maar op n manier veilig de rivier af kunt en er een aantal "must make moves" worden verlangd. Natuurlijk hadden we van tevoren de afvaart verkend. De lijnen en de keerwaters waren duidelijk. Op het water is dat allemaal niet meer te zien, omdat het verval zo groot is. Er zitten geen gevaarlijke takken of bomen in de vaarlijnen. Wel zo her en der langs de kant en in de keerwaters (dat was in maart 2003 wel anders).

Bij het invaren (boven de brug) ging alles prima. Er staat, voor Ardennen en Eifel begrippen wel veel meer druk op het water maar de keerwaters werden gehaald en een kleine onbalans kon met een half rolletje weer worden gecorrigeerd. Op dat moment heb je nog voldoende ruimte om uit te stappen wanneer je toch niet lekker in je boot zit. Ik zat dat wl dus ik vond dat het er maar eens van moest komen.

De eerste "must make move" is het keerwater aan de rechterkant van de stroom zo'n beetje onder de brug. Daarvandaan kun je dan hoog invaren achter de peiler langs doorsteken naar de juiste goot. Helaas ging het voor mij hier reeds mis. Ik miste dit keerwater en moest dus vanuit de hoofdstroom zien de goede doorgang aan te varen. Dit ging te slordig en ik kwam iets te veel naar links. Op dat moment is je plan overboord en ga je in overlevingsmode:

Zoek een keerwater om opnieuw daar vandaan de situatie te bekijken. In een halve seconde besluit ik een keerwater te pakken links achter een steen, maar daarvoor moest ik (bleek) over een boompje heen dat half onderwater lag. Op zich lukte dit wel maar de boom remde me zodanig af dat: 1. het te langzaam ging om het keerwater te halen n 2. Mijn boot halfvol water kwam te staan.

Tot op dat moment was ik eigenlijk nergens mijn balans kwijt geraakt. Ik kon goed om me heen kijken en zelf proberen veiligheid (lees keerwaters) te vinden. De vaarcontrole was nu echter sterk verminderd (zo die er al voldoende was), want een "gezompte" canadees kun je niet meer op snelheid krijgen om nog een lijn te varen. Achteruit tolde ik dus door en kwam voor een gemeen opgestuwd blok uit met een nauwe opening aan de rechterkant waar je (mits controle en snelheid) met wat geluk nog tussendoor had gekund door een bocht van 90 graden te maken. Ook een duidelijke must make move! Dit blok hadden we verkend en het leek op zich bevaarbaar, maar lastig met een lange boot zoals mijn OC1 (2,70 m). Deze route was duidelijk niet de ideale lijn hadden we besloten. In mijn geval verre van ideaal; ik lag verkeerd om en had en boot vol water die dus door de schuimsnor van het blok precies tegen een andere steen een moment werd klemgezet. De open kant van de OC volledig blootgesteld aan de stroom.

Nu verdween ik geheel onder water en besloot de Titanic te verlaten. Even later was de boot weer naast me. Alle ledematen zaten er nog aan en ik bleek onder water best te kunnen ademen. WW4 zwemmen is een kunst die ik uitstekend beheers. Voetjes vooruit, zorgen dat je niet tussen boot en steen komt en uit blijven kijken voor bomen. Gelukkig was het daarna snel wat rustiger en kon ik naar de kant komen om de schade aan mijn boot te kunnen gaan opmaken: mijn paarse Indian Canoe Rodeo was gekraakt (verbogen aluminium Gunnel) tussen de twee stenen en gescheurd voordat hij loskwam. Dit alles is gebeurd in dezelfde "split second" dat ik besloot de boot te verlaten.

Menno was, ik heb niet kunnen volgen hoe, snel in de achtervolging achter mij aan gekomen en wist mijn peddel te bergen. Gelukkig was mijn schade alleen materieel, maar je moet er niet aan denken dat je zelf tegen of onder een steen geplakt raakt en er is niemand in de buurt om te helpen. Bedankt!

Mijn conclusie bevestigt de boekjes: Irreler Wasserfalle zijn WW 4!

C-mental (Cees Verhoef)

Na Cees geholpen te hebben met zijn op hol geslagen roerijzer ben ik met boot op de nek naar de onderkant van de trappen gelopen om van daaruit met Paul het laatste stuk nog een keer te kunnen varen. Paul vaart de trappen allemaal op controle, keurig van keerwater naar keerwater.

Richard, onze fotograaf aan de kant, heeft in de tussentijd diverse Duitsers in diverse vaarstijlen voorbij zien komen. Een presteert het zelfs in de rechter doorgang direct na de trap dwars voor het rotsblok te komen en daar een halve minuut met peddel als wandelstok overeind te blijven zitten. 

Het standaard lot van een boven zijn macht varende kanovaarder kan ook hij/zij echter niet ontlopen: Om en zwemmen.

Paul en ik voltooien traject. Nog even wat spelen in de onderste stroomversnellingen, een loopje, even hangen in de wals aan het einde en dan is de tocht ten einde. Voor een tweede run zijn er vandaag geen medestanders meer te vinden (-;)

Lessons learned:

• Bomen zijn en blijven het grootste gevaar in Ardennen en Eifel, ook voor ervaren vaarders!

• In de laatste 400 meter van de Kleine Kyll, langs de weide zitten twee bijna onzichtbare ijzerdraden over de rivier (geen prikkeldraad, gelukkig)

• Interessante waterstand voor Lieser >60 cm Ahr/Msch,  >80 cm Lieser/Plein

• Hotel Kupferpfanne: 28 Euro voor overnachting met ontbijt in Manderscheid. Wiener schnitzel 10 Euro, 0.5 l Weizenbier 2.80 Euro

• Pyranha I3 is veel langzamer dan een Eskimo Kendo

• WW IV is voor C-mental nog net een trapje te hoog

• boten van 2.5 meter kunnen niet heelhuids door een gat van 2 meter

• Het water stroomt weer in de Eifel (-;)

• Een OC1 kun je ook repareren

Waterstand informatie:

27 december staat Lieser op 69 cm bij Plein. De Ahr bij Musch staat op 49 cm (zie telefonische peilschalen).

28 december staat de Prum bij Echtershausen op 96 cm (zie telefonische peilschalen).

Menno